Những món giải nhiệt được làm từ bột sắn dây khiến nhiều người thèm khát trong mùa hè oi bức. Nhưng tận mắt chứng kiến quy trình làm ra thứ bột trắng tinh, thơm mát đó không ít người phải rùng mình. Không chỉ mất vệ sinh và sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc để sản xuất ra tinh bột sắn bình thường mà mà một số hộ dân trên địa bàn còn “phù phép” biến tinh bột sắn thường thành bột sắn dây hảo hạng. Ngỏ ý muốn tìm hiểu thêm về máy móc, anh Hoài liền giới thiệu cho tôi tới một người họ hàng tên Long tại xóm Me Táo (xã Dương Liễu). Được biết, anh Long cũng muốn bán một bộ dàn máy. Đã từ lâu, người đàn ông này chuyên cung cấp bột sắn dây giả cho các đầu nậu.
Khu nhà anh Long kín cổng, cao tường. Nghe tiếng gọi cổng, người đàn ông to béo mặt bặm trợn ra mở cửa. Ngước nhìn PV từ đầu đến chân như dò xét, hắn hất hàm hỏi chúng tôi từ đâu đến? Khi biết tôi là khách của Hoài giới thiệu qua, Long có vẻ bớt căng thẳng mời chúng tôi vào nhà.
Sau mấy câu hỏi vu vơ, Long tin chúng tôi đến mua máy thật. Anh ta cũng không ngại ngần dẫn tôi đi xem khu chế biến bột sắn. Xưởng nhà Long cũng bẩn, hôi hám mất vệ sinh không khác các cơ sở sản xuất bột sắn ở các gia đình trong xã Dương Liễu. Con trai anh Long mặc độc chiếc quần đùi đang ngồi đánh bột. Ngồi bên cạnh, một người phụ nữ tay thoăn thoắt lọc bột vào rồi đổ vào thùng phi 120 lít. Trên người, dưới đất, bột bắn tung tóe, nhòe nhoẹt bước chân. Thấy mùi chua, bột không được trắng, Long nhắc con: “ Bột để lâu quá mất mầu rồi, cho thêm bột tẩy vào đi”. Con trai anh Long năm nay mới học lớp 10 với tay lấy một gói bột trắng như vôi, không nhãn mác, vội vàng bịt mũi rồi nhanh tay đổ 5 chén vào bộ sắn. Cu cậu miệng lẩm bẩm: “50 cân bột tươi mà cho 10 chén bột tẩy, bột bỏng con không chịu trách nhiệm đâu”.
Tôi cầm túi bột xem, vừa đưa lên mũi, một mùi hắc xộc đến tận óc. Thử chạm tay vào xô bột thì cu cậu vội bảo: “Anh đừng động vào, bỏng đấy”. Đúng như lời cậu ta nói, một lúc sau, tôi cảm thấy nóng rát ở đầu ngón tay. Long giải thích: “Thuốc tẩy này mua ở trung quốc, dân làm mỳ làm miến cũng thường dùng cái này để tẩy bột. Thuốc tẩy này mạnh lắm, chạm vào rất dễ tổn thương da”.
Nói chuyện một lúc, anh Long tiết lộ, làm giả bột sắn thường thành bột sắn dây, nếu không cho nhiều thuốc tẩy bột sẽ không trắng được. Bột sắn thường phải được lọc đi lọc lại từ 5 đến 7 lần mới sạch và trắng như trứng vôi. Lúc đó, cho them ít thuốc tẩy, nhìn mầu không thể phân biết được đâu là bột sắn dây và sắn thường.
Vườn nhà Long khá rộng, ngoài giàn phơi hàng tấn bộ sắn đã lọc. Anh ta bảo, muốn làm giả sắn dây ngoài quy trình lọc bột, khâu phơi cũng cực kỳ quan trọng. Nếu bột sắn thường phơi một mạch đến khi khô sẽ bị nở vụn như vôi gặp nước. Bột sắn dây thật khi phơi không bao giờ nở vụn mà toác ra thành những viên nhỏ. Vì vậy muốn làm giả bột sắn dây, khi phơi phải trời nắng nhẹ, một ngày bê ra, bưng vào nhiều lần.
Theo kinh nghiệm của những người chuyên sản xuất sắn dây, nếu là hàng thật thì khi ngửi sẽ thấy mùi thơm dịu mát còn sắn thường mùi hắc, nồng. Tuy nhiên, để đối phó với điều này, Long đã có bí quyết không những đánh lừa thị giác mà còn cả khứu giác, xúc giác người khác. Được biết, khi phơi bột sắn thường, anh ta sẽ cho những cánh hoa bưởi, hoa chanh phơi cùng. Khi đó, mùi thơm của các loại hoa này sẽ dính vào khiến bột sắn dây giả mất đi mùi hắc, nồng.
Ông chủ xưởng sản xuất sắn dây còn cho biết thêm, nếu không làm bột sắn dây giả thì không tài nào sản xuất đủ hàng cung cấp cho thị trường. Với lại một tạ sắn tươi mua mất 120 nghìn đồng thì được 40 kg bột. Hiện bột sắn dây dao động trên thị trường từ 90 nghìn đến 150 nghìn đồng/kg. Vì lãi “khủng” nên không ít người lao vào làm giả bột sắn dây kiếm lời.
Và rồi không dám dùng bột sắn do chính mình làm ra. Được biết, chính những người làm nghề cũng thừa nhận, họ sản xuất chỉ để bán chứ không ai dám dùng chính những sản phẩm của mình làm ra. Nếu làm để gia đình, họ hàng người thân sử dụng thì sẽ làm riêng một mẻ, đảm bảo vệ sinh và là hàng thật chứ không có chuyện bát nháo như làm bán cho người tiêu dùng trên thị trường.
Bài viết nên đọc: Rùng mình công nghệ chế biến bột sắn dây giả
Theo: Lê Nguyễn – Lê Nhung