GiadinhNet - Theo lời Hoài, một tạ sắn tươi mua với 120 nghìn đồng sẽ chế biến được 40 kg bột. Tuy nhiên, cũng chừng ấy tiền anh có thể mua được cả tấn sắn thường.
Giàn phơi bột sắn dây giả của nhà Anh Long, Ảnh: TG
Với công nghệ “phù phép” sắn thường thành sắn dây, người chế biến có thể đút túi cả chục triệu đồng mỗi mẻ sắn ra lò. Vì lãi khủng, không ít người dân xã Dương Liễu, Cát Quế, Minh Khai (Hoài Đức, Hà Nội) đã nhẫn tâm dùng thuốc tẩy trắng “phù phép”, biến bột sắn thường thành bột sắn dây thơm ngon mà không để ý tới tác hại của nó tới sức khỏe người tiêu dùng.
Bột sắn tẩm bụi đường
Theo khảo sát của PV, xã Dương Liễu có trên 2.000 hộ sản xuất nông sản, trong đó có 270 hộ chế biến tinh bột sắn. Hai xã Minh Khai, Cát Quế cũng có khoảng 500 hộ làm nghề này. Đường làng, ruộng đồng, bất cứ chỗ nào trống đều trở thành sân phơi bột sắn. Hàng ngày nhiều đoàn xe tải ra vào vận chuyển hàng tấp lập cuốn theo những làn bụi bám bay mù mịt. Tuy nhiên, người dân vẫn thản nhiên phơi bột sắn mà không có sự che đậy nào cả. Những cục bột sắn ngả màu vàng vì bị tẩm bị đường.
Công nghệ làm tinh bột sắn bẩn
Ô nhiễm môi trường là thực trạng chung của các làng nghề hiện nay. Ở các xã Dương Liễu, Minh Khai, Cát Quế (Hoài Đức, Hà Nội), kinh đô sản xuất sắn dây lớn nhất Hà Nội cũng không phải ngoại lệ. Mấy tháng sau khi Sở Y tế Hà Nội thành lập Đoàn kiểm tra thì tình trạng an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) của 3 xã kể trên lại đâu vào đó. Vẫn là cảnh mất vệ sinh và ô nhiễm môi trường. Một ngày có mặt ở nơi đây, chúng tôi cảm thấy “choáng” sau khi chứng kiến vì công nghệ chế biến sắn dây của người dân.Dọc các con đường đầy bụi bẩn, bột sắn dây sau khi sản xuất được đem phơi cạnh rãnh nước bãi rác, ngoài cánh đồng. Đường làng lênh láng nước thải chưa được xử lý bốc mùi thối hoắc, nồng nặc.
Trong vai khách hàng đi tìm mua bộ dàn máy làm bột sắn, chúng tôi được anh Hoài, chủ một cơ sở chế biến bột sắn nhỏ lẻ ở đội 7, xã Dương Liễu tiếp đón niềm nở. Nhà anh Hoài có hai bộ dàn máy chế sắn dây. Ông chủ này muốn bán đi một bộ để tậu con ô tô mới. Sau vài câu chào hỏi xã giao, Hoài không gần ngại dẫn chúng tôi vào thăm máy móc trong xưởng nhà mình.
Theo quan sát của chúng tôi, “dây chuyền” sản xuất bột sắn của nhà anh Hoài tít sau vườn, phải đi qua một cái ao nước đen ngòm bốc mùi hôi thối. Khu nhà xưởng hẹp, thấp lè tè chăng đầy màng nhện. Nền nhà ướt nhẹp, nhớp nháp với những vũng nước nhờ nhờ trắng đục ruồi nhặng bu đầy. Cái một mùi chua của sắn dây thiu xen lẫn mùi thum thủm xộc thẳng vào mũi khiến bất kì ai lần đầu bước chân vào đều cảm thấy nôn nao người.
Đập vào mắt chúng tôi là chiếc máy nghiền sắn dây đã cáu bẩn. Trên mặt máy, một lớp bột sắn mày nhờ nhợ bám chặt do lâu ngày không được vệ sinh. Hoài giải thích: “Bộ guồng làm vệ sinh vỏ sắn và máy nghiền này anh chỉ sử dụng được mấy tháng nay, vẫn còn mới lắm. Tôi đang định rửa thì cậu đến. Máy xịn nên có để cả năm không lau chùi, tra dầu nhưng vấy vẫn chạy êm ru. Mua hàng của anh, chú cứ yên tâm đi”.
Thấy thái độ khó chịu trước mùi hôi thối của PV, anh hất hàm nói: “Ở đây nhà nào mà chẳng thế. Làm nghề mà không có mùi thì có mà chết đói. Cái giống thực phẩm nó thế. Cứ sểnh ra cái là thiu, thối ngay”. Quan sát một vòng nhà xưởng xong, chúng tôi hỏi anh Hoài về “công nghệ ” làm bột sắn. Suy nghĩ hồi lâu rồi người đàn ông này mới gật đầu hướng dẫn tỉ mỉ từng công đoạn. Theo lời anh Hoài, trước hết, khi nhập củ sắn tươi về phải loại bỏ vỏ rồi cho vào máy nghiền sắn. Sau đó dùng màng lọc bỏ bã, hỗn hợp bột sắn nhão nhoét thu được sẽ cho vào bể lắng. Đợi khi tinh bột lắng xuống đáy bể sẽ xả bỏ nước ở trên đi và lấy bột.
Anh Hoài tiết lộ: “Không cần mua sắn ngon, chỉ cần loại bị gãy, vụn, thậm chí dập nát cũng được. Bởi như thế, giá sẽ rẻ, lợi nhuận được tăng lên. Nếu muốn tinh bột trắng mịn thì khi cho hỗn hợp nước cốt sắn dây vào bể lắng, nhỏ vài giọt thuốc tẩy lên trên đảm bảo bột sau khi ra lò sẽ trắng như vôi”.
Được biết, trung bình mỗi 1 tạ săn tươi cho 40 kg bột, mỗi một dây chuyền làm hết công xuất được khoảng 20 tấn sắn tươi mỗi ngày. Tuy nhiên, công đoạn chuyển từ củ sắn thành bột thường được làm vào mùa sắn (mùa đông- xuân). Khi tháo hết nước tại bể, người ta lấy xẻng xúc các tảng bột sắn như xúc đất cho vào bao tải đánh đống để tháng 4 đến tháng 8 làm bột sắn khô rồi mới mang đi bán.
Nhìn hai đống bột tươi to như hai đống bùn để ngoài vườn chuối bên cạnh chuồng vịt hôi thối khiến chúng tôi không khỏi rùng mình. Tôi thắc mắc về chất lượng hai đống bột tươi, anh Hoài liền cười lớn vỗ vai bảo: “Không sao đâu. Cứ để đấy đến khi nào chuẩn bị xuất kho “chế” một lần nữa là ổn ấy mà”.
Người đàn ông này cũng vô tư mở cho tôi xem từng đống bột sắn. Quả như anh Hoài nói, hai đống bột đặc quánh và đã ngả mầu cháo lòng. “Sau khi bột khô, cái màu cháo long này sẽ không thành vấn đề. Khi đánh bột ra anh lại cho ít thuốc tẩy nữa”, Hoài khẳng định như vậy.
Khi bột sắn khô sẽ có thương lái đến tận nơi thu mua. Gần như năm nào cũng vậy, bột sắn tinh cũng không đủ đáp ứng nhu cầu của thị trường. Theo những người dân nơi đây, đa số bột sắn tinh được tiêu thụ tại các cơ sở chế biến thành nha để sản xuất bánh kẹo tại xã Minh Khai bên cạnh.
Bài viết nên đọc: Bột sắn dây chế từ thuốc tẩy và hoa bưởi
Tham khảo thêm bài viết về bột sắn dây tại: https://www.botsandaylangen.com/
Theo: Lê Nguyễn – Lê Nhung